قصور پزشکی

قصور پزشکی

تخلفات پزشکان به صورت غیر عمد تحت عنوان قصور مطرح می گردد و سبب آسیب به بیمار می شود، اگر بیمار بتواند قصور پزشک و کادر درمانی را در عدم رعایت استاندارد مراقبت درمانی اثبات کند ؛ کادر درمانی ضامن خسارت وارده است .

قصور پزشکی شامل بی احتیاطی ، بی مبالاتی ، عدم مهارت و عدم رعایت نظامات دولتی است .

شرط قصورپزشکی آن است که پزشک درمان را پذیرفته باشد ، استاندارد های قابل قبولی برای خدمات تشخیصی و درمانی وجود داشته باشد،عمل پزشک مغایر معیارهای علمی و فنی باشد و در نتیجه اقدام پزشک ، بیمار متحمل آسیب شود .

خطاهای پزشکی Medical Malpraclice عبارت است از تمامی نقائص رفتار حرفه ای پزشکان و کادر درمانی که به شرح زیر تقسیم بندی می گردد:

۱-قصور پزشکی Medical Negligence  :

که عبارت است از کوتاهی در مراقبت های پزشکی که باید در امر درمان بیماران به عمل آید .

۲- سوء رفتار حرفه ای professional Misconduct  :

یعنی عدم رعایت اصول رفتار حرفه ای پزشکی(کیفیت رفتاری کادر درمانی ، کمتر از حدی بوده است که از ایشان انتظار می رود) مانند سوء رفتار با بیماران یا انجام عمل خلاف عفت پزشکی .

اشتباهات پزشکی در تمام دنیا وجود دارد که گاه بسیار ناچیز و بی خطرند ، گاهی نیزتا حدی خطرناک هستند که می توانند جان انسانی را به خطر بیندازند .

خطاهای پزشکی ، قصور خدمات یا ارتکاب عمل اشتباه به طوربالفعل   یا بالقوه باعث یک نتیجه ناخواسته، توسط گروه پزشکی رخ می دهد و می توانند منجر به آسیب به بیمار شود، این خطاها شامل اشتباهات  تشخیص، تجویز  دارو و روش های درمانی ، اشتباه در پروسیجر جراحی ، اشتباه در استفاده از فناوری و تجهیزات اشتباه در تفسیر تست ها پاراکلینیک می باشند.

برابر ماده ی ۳۳۶ قانون مجازات اسلامی ، تقصیر، مشتمل بر ؛ بی احتیاطی، بی مبالاتی، عدم مهارت در رعایت نکردن مقررات دولتی می باشد .

«بی  احتیاطی» آن است که شخص بدون توجه به نتایج عملی که در عرف قابل پیش بینی است اقدام به عملی نماید که منجر به قتل یا صدمات بدنی و یا ضرر به او شود.نظیر معاینه نکردن بیمار  

 بی احتیاط کسی است که بدون توجه به پیش بینی های لازم و متعارف اقدام به عملی نماید که منجر به وقوع جرم گردد.

در تعریف «بی مبالاتی» می توان گفت: هرگاه عاملی پیش بینی کند که عمل وی موجب ورود ضرر به غیری گردد ولی با این حال ، سهل انگاری او را به طرف ارتکاب جرم سوق دهد . به عبارتی شخص باید کاری را انجام دهد ولی انجام نمی دهد ، مانند آن که شخص بیماری با وجود داشتن حساسیت به پنی سیلین ، پزشک یا پرستار مبادرت به تزریق آن ماده به بدن بیمار کنند و بیمار به علت شوک آنافیلاکسی فوت کند .

 «عدم مهارت» در زمانی بروز می دهد که پزشک  علم و فن لازم برای انجام کار مخصوصی را نداشته باشد .مانند عدم تصمیم گیری به موقع ، نداشتن سرعت لازم برای انجام عمل جراحی و جلوگیری از عوارض قابل پیش بینی.

مهارت یک پزشک، کارایی و توانایی او درانجام وظیفه ایست که بر عهده می گیرد و‌عدم مهارتش به ناتوانی او یا فقدان کارایی اش برای انجام امور تخصصی پزشکی یا جراحی وابسته است . عدم مهارت ممکن است از نوع عملی باشد و‌نشأت گرفته از بدون تجربه و تازه کار بودن وی یا از نوع علمی باشد و حاکی از دانش کم پزشکی، که در هر دو حالت مسئولیت و قصور برای پزشک باقی است.

 تفاوت قصور پزشکی و تقصیر پزشکی

تفاوت این دو در این است که درقصور پزشکی عمل پزشک ناشی از سهو و غفلت اتفاق می افتد و در تقصیر پزشکی نوعی عمد و اراده ی سوء نهفته است.

علل قصور پزشکی

در شرایط و مواردی امکان قصور پزشکی بیش از حد معمول است که پاره ای از آنها اشاره می شود :

_روز های قبل از تعطیلات

_در زمان خستگی زیاد

_روزهای پر مشغله

_پزشک و یا پرستاری که چند شیفت کار می کند .

مسلما ً در چنین مواردی پزشک و سایر کادر درمانی باید دقت و توجه بیشتری در انجام وظایف خود داشته باشند تا مرتکب قصور نشوند.

برای کسب مشاوره با وکلای متخصص امور پزشکی با گروه وکلای به شماره ۰۹۰۲۶۲۲۰۳۲۲ تماس بگیرید.

برائت نامه

مقصود از برائت نامه در عملیات پزشکی آن است که بیمار یا ولی او قبل از معالجه و در فرآیند درمانی ،ذمه پزشک را در مقابل پیامد ها و خطرات احتمالی مبرا سازند.

موضوع برائت باید دقیقا معین و مشخص شده باشد و شخص بیمار یا ولی او به طور واضح و شفاف بداند که چه خطراتی مترتب بر معالجه بوده و با علم و  آگاهی برائت نامه را امضاء و صادر می‌کند.

در واقع برائت نامه برای پزشک به منظور رفع ضمان در قبال پیامدهای احتمالی است. بنابراین در فرض اخذ برائت، پزشک در صورت وقوع اتفاقات مترتب بر اعمال جراحی وطبی ، ضامن نبوده و مبرا از مسئولیت کیفری است ؛ مگر آن که تقصیر او ثابت شود .مطابق ماده ی۴۹۵قانون مجازات اسلامی مصوب۱۳۹۲، پزشک در دو حالت ضامن نیست ، نخست در جایی که عمل وی بر اساس مقررات و موازین پزشکی و اصول فنی رشته خود باشد و دوم در زمانی که قبل از معالجه ، برائت نامه گرفته و مرتکب قصور و تقصیر هم نشده باشد . با وجود اخذ برائت ، پزشک در قبال حوادث ناشی از معالجه مانند فوت و صدمه بدنی ضامن نبوده و قابل مجازات نیست ؛ مگر آن که مدعی یا شاکی بتواند تقصیر یا قصور را اثبات کند .

 در صورتی که به دلیل تقصیر پزشک اتفاقی برای بیمار به وجود آید حتی اگر برائت هم اخذ شده باشد همچنان مسئولیت وجود دارد و پزشک ضامن دیه است .ملاک اصلی در تعیین مسئولیت ، قصور پزشک می باشد نه برگه ی رضایت نامه.

چنانچه پزشکی برائت نامه و رضایت نامه از بیمار داشته باشد و مرتکب قصور و خطای حرفه ای نشود و بیمار بنا به طبیعت بیماری اش دچار نقص عضو و یا فوت شود ، پزشک مسئولیتی نخواهد داشت .

اخذ برائت و رضایت از بیمار قبل از عمل، جوازی که اعمال مجرمانه نیست برای مثال با داشتن رضایت  وبرائت از پدر و مادری ، نمی توان جنین را سقط کرد واین امر جرم و سبب مجازات و دیه وسایر محرومیت های اجتماعی است .ویا مثال دیگر این که ؛ با اخذ رضایت و برائت نامه از بیمار و اولیای او نمی توان به حیاتش پایان داد و در صورت انجام این عمل، مصداق قتل عمد است و پزشک مستوجب قصاص با چوبه ی دار خواهد بود .

خطای پزشکی می تواند اتفاق بیافتد و امری بدیهی است . اما نکته ای که در این بین نباید فراموش کرد، میزان قصور پزشکی و ارتباط آن با مرگ بیمار است . زیرا، قصور پزشکی ناشی از سهل انگاری پزشک مربوطه در رسیدگی به بیمار بوده که در نهایت منجر به مرگ او می شود .

ضمناً باید یادآور شد که خطای پزشکی مختص کار پزشک نیست ، بلکه کارهای آزمایشگاهی ،تجهیزات پزشکی وتمام مسئولان تیم درمان در بروز خطای پزشکی تأثیر گذار است.در حوزه ی دارویی نیز خطاهایی وجود دارد که در این زمینه نیز تیم ارائه کننده دارو اعم از پزشک ، پرستار و متصدی داروخانه نقش دارند .

زمانی می توان گفت پزشک دچار قصور یا خطا شده که ۳ شرط برقرار باشد :

نخست آنکه پزشکی که از او شکایت شده است،در امر تشخیص یا درمان بیمارنقش داشته باشد .

دوم  پزشک ، موازین علمی را در امر تشخیص و درمان رعایت نکرده باشد .

و سومین شرط هم این است که در نتیجه اقدام پزشک ، بیمار متحمل ضرر و زیان مادی شود .

عوارض بیماری و قصور پزشکی

در امر پزشکی مفهومی تحت عنوان عوارض پزشکی نظیرحسایت دارویی و یا عفونت بعد از عمل بیمار وجود دارد که در آن نمی شود پزشک را خطاکار تلقی کرد، چرا که این عوارض جزو ذات پزشکی است و بسیاری از پرنده های شکایت در کشور ناشی از عوارض پزشکی است عوارضی که بروز آن ناخواسته است و پزشک در آن نقشی ندارد .

مرگ ناشی از اقدامات  درمانی و قصور پزشکی:

۱-مرگ های حین عمل جراحی

۲-مرگ های حین یا بعد از بیهوشی

۳-مرگ به دنبال اقدامات درمانی خاص

۴-مرگ به دنبال اشتباهات پزشکی

۵-مرگ حین درمان که بیم طرح شکایت می رود.

حق شکایت :

در بحث قصور پزشکی چون عمده مجازات   در بحث پرداخت دیه و ارش آورده شده است و بجز موارد فوت که دیه و مجازات های تعزیری ممکن است باهم اعمال شود بنابراین برای افرادی که می تواندشکایت کنند دسته بندی قائل می شویم :

۱-آنان که در اثر قصور پزشکی دچار نقص عضو شده اند ، که در اینجا خود شخص آسیب دیده(مجنی علیه)می تواند به مراجع صالح مراجعه کند .

۲-جایی که فرد به موجب قصر پزشکی دچار نقص عقل گردیده است.در این مورد طبق ماده ی ۱۲۱۸قانون مدنی برای این اشخاص قیم تعیین می شود :اطفالی که ولی خاص ندارند ، مجانین و اشخاص غیررشیدی که جنون و عدم رشد آنان متصل به زمان صغر نباشد . پس در فرض مطروحه قیم می تواند شکایت کند.

۳-زمانی که بیمار متعاقب قصور پزشکی فوت کند، در اینجا مطابق ماده ی ۳۵۱قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲، اولیای دم را ورثه ی مقتول  آورده است.در مواردی که تشخیص ورثه آسان نباشد از دادنامه ی حصروراثت استفاده می شود و البته دادگاه می تواند به طرق مختلف اولیای دم را شناسایی کند .

گرد آورنده : حقوق خوانِ ، خانم محدثه سالاروند

برای کسب مشاوره با وکلای متخصص امور پزشکی با گروه وکلای به شماره  ۰۹۰۲۶۲۲۰۳۲۲ تماس بگیرید.