اهداف و وظایف اساسی دیوان عدالت اداری

اهداف و وظایف اساسی و محوری دیوان عدالت اداری

به منظور رسیدگی به شکایات، «در اصل یکصد و هفتاد و سوم قانون اساسی آمده است:

تظلمات و اعتراضات مردم نسبت به مأمورین یا واحدها یا آئین نامه های دولتی و  حدود آنها، دیوانی به نام دیوان عدالت اداری زیر نظر رئیس قوه قضائیه تأسیس گردیده است که   اختیارات و نحوه عمل این دیوان را قانون تعیین می کند و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری ، مقرر داشته است:

الف) رسیدگی به شکایات، تظلمات و اعتراضات مردم نسبت به مأمورین و ادارات و آئین نامه های دولتی، در صورتی تصمیمات، اقدامات یا مقررات با قانون یا شرع مخالفت داشته باشند یا خارج از حدود اختیارات مقام تصویب کننده باشند، در قلمرو صلاحیت دیوان تصمیمات یا اقدامات یا مقررات عدالت اداری خواهند بود؛ به عبارتی دیگر، در صورتی که مذکور به علت برخلاف قانون بودن آن و یا عدم صلاحیت مرجع مربوط یا تجاوز یا سوء استفاده از اختیارات یا تخلف در اجراء قوانین و مقررات یا خودداری از انجام وظایفی که موجب تضییع حقوق اشخاص میشود، قابل اعتراض باشند، موضوع صلاحیت دیوان خواهند بود. 

ب) تنها اشخاص حقیقی یا حقوقی حقوق خصوصی می توانند در شعب  هیأت عمومی دیوان ۳۹ و ۳۸ ،۳۷خواهان قرار گیرند، چراکه طبق رأی وحدت رویه شماره نظر به این که در اصل یکصد و هفتاد و سوم قانون اساسی ،۱۳۶۸/۷/۱۰عدالت مصوب جمهوری اسلامی ایران منظور از تأسیس دیوان عدالت اداری رسیدگی به شکایات، تظلمات و اعتراضات مردم نسبت به مأمورین یا واحدهای دولتی تصریح گردیده و با توجه به معنی لغوی و عرفی کلمه مردم، واحدهای دولتی از شمول مردم خارج و به اشخاص حقیقی یا دیوان [قانون مصوب ۱۱ حقوقی حقوق خصوصی اطلاق میشود و مستفاد از بند یک ماده ] نیز اشخاص حقیقی و حقوقی حقوق خصوصی میباشند.

پ) شرکتهای دولتی و شهرداریها و سازمان تامین اجتماعی وتشکیلات و نهادهای انقلابی وتصمیمات و اقدامات مأموران واحدهای مذکور … در «و همچنین »مؤسسات وابسته به آنها میتوانند موضوع شکایت در شعب دیوان عدالت اداری قرار گیرند  امور راجع به وظایف آنها ها بر این اساس است که، شعب دیوان عدالت اداری صالح به رسیدگی دعاوی علیه سازمان غیردولتی که در زمره نهادهای حقوق خصوصی هستند و ارتباط (NGO ارگانیکی با دولت ندارند، نیستند. در مواردی که تصمیمات و اقدامات موضوع شکایت در صلاحیت شعب دیوان هستند، شعبه رسیدگی کننده چنانچه تشخیص دهد که این اعمال موجب تضییع حقوق اشخاص شده-اند، حکم مقتضی مبنی بر نقض رأی یا لغو اثر از تصمیم و اقدام مورد شکایت یا الزام طرف شکایت به اعاده حقوق تضییع شده، صادر مینماید. قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان، رسیدگی به اعتراضات و شکایات از آراء و تصمیمات قطعی مراجع اختصاصی اداری از حیث نقض قوانین و مقررات یا مخالفت با آنها و رسیدگی به شکایات قضات و ً منحصرا مشمولین ، قانون مدیریت خدمات کشوری و سایر مستخدمان واحدها و مؤسسات مذکور در و مستخدمان مؤسساتی که شمول این قانون نسبت به آنها محتاج ذکر نام است اعم از لشکری و کشوری از حیث تضییع حقوق استخدامی، در قلمرو صلاحیت شعب دیوان تصمیمات و آراء  عدالت اداری است. البته لازم بذکر است طبق تبصره دادگاهها و سایر مراجع قضائی دادگستری و نظامی و دادگاههای انتظامی قضات دادگستری و نیروهای مسلح قابل شکایت در دیوان عدالت اداری نمیباشد 

ت) به موجب ماده حقوقی از: آئین نامه ها و سایر نظامات و مقررات دولتی و شهرداریها و موسسات عمومی صدور رأی وحدت رویه در مورد آراء متناقض صادره از شعب دیوان و صدور  غیر دولتی رأی ایجاد رویه در صورتی که نسبت به موضوع واحد، آراء مشابه متعدد صادر شده باشد، رسیدگی به تصمیمات گیرد.